بی گهر های فراوان !

 مدیریت شهری مسئول اصلی آب گرفتگی بابلسر

 
 
تحلیل اختصاصی باران شمال- شهرها دارای سطوح وسیعی اراضی غیرقابل نفوذ و یا کم نفوذ  شامل کاربری های مختلف هستند. این سطوح دارای توان استحصال (برداشت)  قابل توجه نزولات جوی می باشند.  طراحی شبکه های هدایت ، جمع آوری و دفع آب های سطحی شهرها می تواند با رویکرد جمع آوری به منظور استفاده یا دفع برای جلوگیری از آب گرفتگی معابر  ناشی از نزولات جوی صورت گیرد.
تصاویری از بارندگی نسبتاً شدید در بابلسر آمده بود که حجم بالای آب در معابر را نشان می داد که برخی از کاربران به شوخی از کوچه های شهر با عنوان دریاچه ی ولیعصرِ چندم و یا … یاد می کردند. بارش باران در حجم نسبتاً زیاد مشکلاتی را در شهر برای شهروندان ایجاد و عبور و مرور را [حتّا] برای وسایل نقلیه سخت کرده است. طبق گزارشات متعدد در مورد آب گرفتگی معابر بابلسر در نوبت های مختلف ، شهروندان این شهر پس از هربار بارندگی باید بنشینند و زانوی غم بغل بگیرند که : « اَی باز او امه سِره زندگی ره ورنه» چرا که پس از بارش باران از طرفی با قطعی آب به دلیل کدورت آب و خارج شدن تصفیه‌خانه آب از مدار مواجه شده و هم با آبگرفتگی شدید معابر روبه رو خواهند شد‌.
آبگرفتگی به مسائل متعددی چون تکنیک ساماندهی معابر، ساماندهی آب ها ، شبکه فاضلاب و …  وابسته است. به طور اصولی هنگام بارندگی  ، جریان‌های آب در مسیر طبیعی آبراهه‌ ها حرکت می‌کنند و پس از آن به طرف رودخانه‌ها و سپس دریاها می روند و یا جذب زمین می شوند.
در این زمینه شهرداری نقش مهمی دارد و باید به مسائل تکنیکی توجه ویژه ای داشته باشد . شهرداری با  رعایت تمامی تکنیک های مربوط به هدایت  آب های سطحی  می تواند از بروز چنین مسائلی جلوگیری کند. به طور اصولی در طراحی شبکه راه ‌های شهر شیب رعایت می شود؛ به طوری که آب‌های سطحی به راحتی هدایت شوند و جریان داشته باشند؛ اما مشکلی که وجود دارد این است که در فعالیت‌های اجرایی برای ساخت جوی‌ها ، جداول و خیابان ها در شهرها کیفیت ساختمانی لازم اعمال نمی‌شود یعنی شیب کلی رعایت می‌شود، اما به جزییات توجه کافی نمی شود. همین عدم توجه کافی به جزییات اجرا مشکل آفرین است و این موضوع تقریباً در همه شهرها فراگیر است و در نهایت باعث می شود یک بارندگی مشکلات زیادی را برای مردم شهر ایجاد کند.

در دی ماه سال گذشته و در اهواز بارشی که در ۷۰ سال گذشته بی سابقه بوده است این شهر را دچار آبگرفتگی کرد. هرچند انتقاداتی به مسئولین شهری اهواز وارد بود اما خب چنین بارشی به گواه آمار در هفتاد سال بی سابقه بوده است ، در شمال که هر روز شاهد ریزش نزولات جوی هستیم چرا باید این مشکلات پدیدار شود؟  کجای کار می لنگد؟ چه کسی مجوز ساخت این خیابان ها ، ساختمان ها ، جداول ، کانال ها و … غیر اصولی را می دهد ؟  جز مدیران شهر ؟ جز شهردار و شورای شهر ؟
و در نهایت  جدای از انتقادات مطرح شده چند راهکار را بررسی می کنیم که با همت گماری مسئولین شهری می تواند این مسئله را مرتفع کند ، البته نگاه ایدئالیستی به مسئله نداریم اما حرکات جزئی در شهرداری نیز می تواند ما را امیدوار کند.  سه راه برای جمع‌آوری آب های سطحی وجود دارد:
یک-  ایجاد مسیرهای دفع آب‌های سطحی : می توان به صورت جوی و جدول و هدایت آب های سطحی به پایین ترین سطح و در آنجا جمع آوری به صورت حوضچه و یا هدایت برای جذب در اراضی انجام شود. از آنجا که سیستم جمع آوری آب های سطحی هنوز به عنوان مسئله مهمی در طر احی را ه ها در نظر گرفته نشده و مشکلات ناشی از آن به وضوح در سطح شهرها دیده می شود ، لذا شایسته است که بر این معضل اهمیت خاصی داده شود.  اگر در این خیابان های بابلسر این مسئله مورد توجه قرار می گرفت دیگر شاهد دریاچه ها در شهر نبودیم.
 
دو- ایجاد سامانه فاضلاب شهری : آب‌های سطحی در نقاطی وارد سامانه فاضلاب شهری می شوند و باید شرایطی فراهم شود که این آب‌ها با خودشان زباله نداشته باشند تا شبکه فاضلاب دچار مشکل نشود. شبکه فاضلاب یکپارچه در بسیاری از شهرها هنوز کامل نشده است و اگر کامل شود و به بهره‌برداری برسد می‌تواند بخشی از مشکلات را در این زمینه حل کند. ایجاد شبکه فاضلاب یکپارچه شهری هم تاحدی می‌تواند این نوع آب ها را در خود جای دهد.
 
سه- ایجاد چاه‌های جذبی : علیرغم اتصال بسیاری از شهر و مناطق به سیستم فاضلاب مرکزی و شهری، هنوز موارد زیادی وجود دارند که به دلایل مختلف امکان اتصال را ندارند. در این شرایط می توان چاه فاضلاب جذبی و چاه سپتیک را با توجه به شرایط حفر نمود. چاه فاضلاب جذبی یکی از بهترین و رایج ترین انواع چاه فاضلاب می باشد که در محیط هایی با خاک هایی که امکان جذب فاضلاب در آنها وجود دارد و علاوه براین، با سفره های آب زیرزمینی فاصله زیادی دارند، می توان حفر نمود. نحوه حفر چاه فاضلاب جذبی و سپتیک با هم تفاوت زیادی دارد و در هر دو مورد با توجه به حساسیت بسیار بالای آن ها ، لازم است توسط افراد حرفه ای کار انجام شود. اجرای چاه فاضلاب در شمال ایران با توجه به فاصله بسیار کم منابع آب زیرزمینی با سطح زمین، کاملا متفاوت بوده و از چاه سپتیک برای این منظور استفاده می گردد.
چاه سپتیک به چاهی گفته می‌شود که از آن برای انبار کردن فاضلاب استفاده می‌شود. چاه سپتیک از مصالح نفوذ ناپذیر و مواد مقاوم در برابرخوردگی از جمله بتن یا مصالح ساختمانی یا پلی اتیلن و مواد پلیمری و غیره ساخته شده و امکان نفوذ آب در آن وجود ندارد. وظیفه چاه سپتیک حفظ و نگهداری فاضلاب و عدم اجازه نشت از آن یا به آن توسط محیط اطراف بوده و این چاه ها (چاه سپتیک) می‌بایست در دوره‌های کوتاه و مشخص توسط تانکرها یا دستگاهای مخصوص تخلیه گردند. بعد از پرشدن چاه سپتیک باید آن را تخلیه کرد.
 
شهرداری بابلسر هرچند خودش را تنها حامی مردم در این قضایا می خواند اما باید بداند که از اصلی ترین مقصرین داستان است چرا که شهرسازان باید از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کنند و با برخورد علمی با مسائل ، ساخت و سازها و هدایت و جمع آوری آب های سطحی با استفاده از تکنیک های شهر سازی پیشگام در رخ ندادن این مشکلات شوند نه حل آن پس از گرفتاری مردم!