بازارچه هایی که دائمی می شوند/ مازندران پیشرو در صنایع دستی کشور

باران شمال – مجید ساجدی فر: در رده بندی های جهانی، معمولا ایران را جزو ۸ کشور نخست تولیدکننده صنایع دستی قرار می دهند. چرا که صنایع دستی کشور ما از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و هویت و اصالت آن، کهن و برگرفته از فرهنگ و تاریخ غنی این کشور است.

متاسفانه در مقاطعی آن چنان که باید به این هنر پرداخته نشده و مورد حمایت قرار نگرفته تا جایی که در بسیاری موارد شاهد واردات محصولات شبیه سازی شده خارجی بودیم و هستیم!

در حالی که در صورت حمایت، صنایع دستی به تنهایی می تواند در صدر ایجاد درآمد پایدار و ارزآوری کشور قرار بگیرد و نقش عمده ای در صادرات غیرنفتی کشور ایفا کند.

اهمیت این موضوع پس از تشدید تحریم ها و کاهش فروش نفت بسیار محرز گردید و تازه بسیاری از متولیان این حوزه دریافتند که نقش صنایع دستی و ظرفیت های نهفته آن در تحقق «اقتصاد مقاومتی»، «رشد تولید ملی» و «خودکفایی کشور» بسزا و مهم است.

از مهمترین مزیت های این هنر آن است که در صورت حمایت های لازم، صنعتی آسان برای ایجاد شغل و کسب درآمد است و بسیاری از رشته های آن را توسط اقشار مختلف جامعه حتی به صورت پاره وقت می توان در منازل و کارگاه های کوچک، اجرا و تولید کرد.

بنابراین باید به سمتی برویم که صنایع دستی در کشور همه گیر شود و ساز و کارهای توسعه آن فراهم گردد. همچنین در حوزه بسته بندی و برندسازی کالاهای تولیدی نیز باید به طور ویژه کار کنیم و خود را به کشورهای برتر جهان در این حوزه برسانیم.

باید بپذیریم که در حوزه صادرات ضعیف هستیم و آمارهای جهانی نیز مدعای این موضوع است ما در تنوع صنایع دستی با بیش از ۳۷۰ نوع آثار با کیفیت، مقام اول جهان را داریم اما در حوزه صادرات حتی در جمع ۳۰ کشور برتر جهان قرار نداریم و این فاجعه است!

واقعا حیف است که از ظرفیت های عظیم کشور به نحو شایسته بهره برداری نشود و فعالان این حوزه خدای ناکرده در سرخوردگی و یاس بسر برند. باید از استان های پیشرو در این حوزه چون اصفهان، مازندران، گیلان، ایلام و… بهره جست و همه استان های کشور را مطابق تولیدات آثار بومی آن استان توسعه داد.

۱۷ رشته صنایع دستی بومی و مخصوص مازندران هستند

حالا قدری از نگاه کلان ماجرا فاصله می گیریم و به شکل استانی به موضوع می پردازیم چرا که مازندران یکی از استان هایی است که از دیرباز تولید محصولات دستی در تک تک خانه های آن جریان داشته و بخشی از فعالیت های شغلی و حتی سرگرمی مردم این دیار بوده و امروزه اگرچه با رونق زندگی ماشینی و صنعتی شدن تولیدات، دیگر از آن شکل و شیوه ها خبری نیست اما همچنان یکی از استان های موفق و پیشرو در حوزه صنایع دستی است.

این استان حدود ۹۰ رشته صنایع دستی فعال دارد که ۱۷ رشته آن مثل جاجیم، صنایع چوبی، گلیم، گلیمچه، حصیربافی و… بومی و مخصوص این استان است که شواهد موجود حکایت از حمایت جدی و توسعه این حوزه در یکی دو سال اخیر و پس از روی کار آمدن «صادق برزگر» به عنوان مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران دارد و ما در شماره های قبلی روزنامه کرانه به بخش هایی از این فعالیت ها و خدمات پرداختیم.

بهانه نگارش گزارش این شماره نیز انتشار خبر «فروش ۲۴ میلیاردی صنایع دستی مازندران در ایام نوروز» است و بر آنیم تا توجه مسئولان ارشد و متولیان استان را به ظرفیت های بومی و درآمدزایی از تولیدات غیر نفتی جلب نماییم.

نکته جالب توجه آن است که این مقدار فروش از ۲۸ نمایشگاه نوروزی استان حاصل شده و می توان در سال های آتی با افزایش آن در نقاط مختلف استان و توجه به سایر حوزه های بخش گردشگری و صنایع دستی و کسب درآمد بیشتر، کمک شایانی به اقتصاد مازندران نمود.

در ادامه بخش های مهم اظهارات مدیرکل و معاون صنایع دستی استان را پیرامون این موضوع به اختصار ذکر می کنیم و در نهایت گزارش را جمع بندی می نماییم.

بازدید یک میلیون ۲۰۰ هزار نفر از نمایشگاه های صنایع دستی مازندران

حسین ایزدی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران تعداد افرادی که از نمایشگاه‌های صنایع دستی استان بازدید کردند را یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر ذکر کرد و گفت: طبق هماهنگی ها با شهرداری های استان و در اختیار گذاشتن فضا برای استقرار نمایشگاه های صنایع دستی در ایام نوروز امسال، این مهم در مازندران رقم خورد.

وی از نور و نوشهر به عنوان شهرهایی نام برد که بیشترین حضور و خرید مسافران نوروزی از صنایع دستی در آنها رقم خورده است و گفت: سفال، سرامیک، چرم، حصیر، منبت، معرق، خراطی، نساجی، قلاب بافی و زیورآلات سنتی به ترتیب جزو پرفروش ترین محصولات صنایع دستی مازندران در ایام نوروز امسال بود.

ایزدی ادامه داد: حصیربافی، نمدمالی، لاک تراشی، کوپ بافی و چادر شب بافی از رشته های صنایع دستی مختص مازندران هستند که هنرمندان در این زمینه به فعالیت می پردازند و در حال حاضر تعداد هنرمندان صنایع دستی دارای پروانه تولید از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران ۱۲ هزار نفر است که از این تعداد حدود هشت هزار نفر فعال و در این عرصه فعالیت می کنند و مابقی افراد صنایع دستی به عنوان شغل ثانویه آنها محسوب می شود».

برندسازی محصولات صنایع دستی؛ راهکاری برای فروش و درآمدزایی

ضمن اینکه پیش از این، صادق برزگر مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران، برندسازی محصولات صنایع دستی را به عنوان راهکاری برای فروش و درآمدزایی برای صنعتگران این حِرفه دانست و افزود: برای این منظور فراهم آوردن بازار مصرف در کشورهای دیگر مورد نظر و تاکید است که با ایجاد بستر صادرات توانسته تا حدودی این مساله را پوشش دهد.

وی همچنین از انتخاب شهرها و روستاهای مازندران به عنوان منطقه ملی صنایع دستی به عنوان دیگر اقدام انجام شده برای شکوفایی صنایع دستی در استان نام برد و اضافه کرد: برای این منظور به‌دلیل ریشه‌دار بودن هنر جاجیم بافی، حصیربافی و گلیچ بافی و استفاده از مواد اولیه‌ و رنگ‌های طبیعی منطقه، ثبت ملی جاجیم آلاشت، حصیربافی درزی کلا بابل و گلیچ بافی بهشهر انجام شد.

برزگر گفت: به ثبت رسیدن یک اثر هنری در فهرست ملی باعث شناخته شدن بیشتر آن در میان مردم خواهد شد و برای حفظ این رشته های صنایع دستی می بایست در فهرست بین المللی یونسکو به ثبت برسد تا از اعتبارات این سازمان برخوردار شوند.

سخن پایانی

حرف آخر اینکه همانطور که در سطور بالا ذکر شد نه تنها در استان مازندران بلکه در کل کشور باید به حوزه صنایع دستی توجه ویژه شود. حوزه ای که می تواند در روزگار تحریم و افزایش تولید ملی و صادرات غیرنفتی برای بهبود وضعیت اقتصاد کشور بسیار بکار آید.

بنابراین می طلبد که برنامه های حمایتی دولت از هنرمندان صنایع دستی به شکلی شایسته اجرایی گردد که یکی از آن ها، ایجاد بازارچه های دایمی صنایع دستی در مبادی ورودی هر شهر است.

همچنین می توان از طرح حمایت از استادکاران و هنرمندان صنایع دستی، چشم انداز روشنی برای شکوفایی این صنعت در مازندران و کشور ترسیم کرد. به امید آن روز