خطر ابتلا به دیابت را جدی بگیرید!

باران شمال: روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در راستای اطلاع‌رسانی و ارتقاء سطح آگاهی مردم دیار همیشه ‌سبز مازندران نسبت به میزان سلامتی خود و حفظ این گوهر ارزشمند دست به امری مهم زده و با ترویج فرهنگ خود مراقبتی سعی بر بالا بردن سطح سلامت مردم مازندران دارد. در گزارشی که می‌خوانید کارشناسان و متخصصان این دانشگاه نکات مهمی را بمناسبت هفته پیشگیری از دیابت و نقش آن درسلامت فردی و اجتماعی مردم جهت ارتقاء سطح سلامتی  و داشتن زندگی سالم آنان را مورد توجه قرار داده است که توجه به  آن می تواند در حفظ سلامتی ساکنان مازندران و هم استانی های عزیز نقش مهمی را ایفا کند.

درباره روز جهانی دیابت:

روز جهانی دیابت در سال ۱۹۹۱ توسط IDF و سازمان بهداشت جهانی در پاسخ به نگرانی های فزاینده در مورد تهدید فزاینده بهداشتی ناشی از دیابت ایجاد شد.

میلیون ها نفر از افراد مبتلا به دیابت در سراسر جهان به مراقبت های دیابت دسترسی ندارند.افراد مبتلا به دیابت برای مدیریت وضعیت خود و جلوگیری از عوارض نیاز به مراقبت و حمایت مداوم دارند.

ضرورت دارد تا دارو، فناوری، حمایت و مراقبت در دسترس همه افراد مبتلا به دیابت که به آن ها نیاز دارند، قرار گیرد.

پیام های کلیدی:

از هر ۱۰ بزرگسال در سراسر جهان ۱ نفر دیابت دارد. بیش از ۹۰ درصد دیابت نوع ۲ دارند. تقریباً نیمی از آنها هنوز تشخیص داده نشده اند. در بسیاری از موارد، دیابت نوع ۲ و عوارض آن را می توان با اتخاذ و حفظ عادات سالم به تعویق انداخت یا از آن پیشگیری کرد. هنگامی که دیابت به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، می تواند منجر به عوارض جدی و بالقوه تهدید کننده زندگی شود.

برای افراد در معرض خطر دیابت نوع ،۲ دانستن خطر و اقداماتی که باید انجام دهید برای حمایت از پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع مهم است.

برای افراد مبتلا به دیابت، آگاهی و دسترسی به اطلاعات صحیح و بهترین داروها و ابزارهای موجود برای حمایت از خودمراقبتی

برای به تاخیر انداختن یا جلوگیری از عوارض حیاتی است.

کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو:

دیابت نوع ۲ بیش از ۹۰ درصد از کل دیابت را تشکیل می دهد. چندین مرحله وجود دارد که می توان برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری انجام داد. عادات غذایی ناسالم و سبک زندگی بی تحرک مرتبط با شهرنشینی از عوامل رایجی هستند که در ایجاد دیابت نوع ۲ نقش دارند.

شواهد زیادی از مطالعات انجام شده در ایاالت متحده آمریکا، فنلاند، چین، هند و ژاپن وجود دارد که نشان می دهد تغییرات سبک زندگی

دستیابی به وزن بدن سالم و فعالیت بدنی متوسط می تواند به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ در افراد در معرض خطر کمک کند.

کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ شامل یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم است. حفظ وزن سالم بسیار مهم است زیرا اضافه وزن وچاقی خطر را افزایش می دهد. حتی یک کاهش وزن کوچک می تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. غربالگری ها و معاینات منظم، به ویژه برای افرادی که یک یا چند عامل خطر را دارند، می تواند علائم اولیه را تشخیص دهد و به افراد کمک کند تا تغییرات لازم را برای به تاخیر انداختن یا جلوگیری از شروع دیابت نوع ۲ انجام دهند.

خطر دیابت را جدی بگیرید:

در کشور ما حداقل ۱۴.۱۵ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال از بیماری دیابت رنج می برند که تعدادشان بیش از ۷.۵ میلیون نفر برآورد می شود. هم­چنین حدود ۷۵ درصد افراد دیابتی کشور از بیماری خود آگاه هستند.

در حال حاضر از هر ۱۰ بزرگسال در سراسر جهان، یک نفر با دیابت زندگی می­کند (حدود ۵۳۷ میلیون نفر) که تقریباً نیمی از آن ها از ابتلای خود به این بیماری مطلع نیستند. این امر فشار مضاعفی بر سیستم های بهداشتی وارد می­کند. در بسیاری از موارد، دیابت نوع ۲ و عوارض آن را می توان با اتخاذ و حفظ عادات سالم به تعویق انداخت یا از آن پیشگیری کرد. عدم تشخیص و درمان به موقع، می تواند منجر به عوارض جدی و بالقوه تهدید کننده زندگی شود.

برای افراد در معرض خطر دیابت نوع ۲، دانستن خطر و اقداماتی که باید انجام دهید برای حمایت از پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع مهم است.

برای افراد مبتلا به دیابت، آگاهی و دسترسی به اطلاعات صحیح و بهترین داروها و ابزارهای موجود برای حمایت از خودمراقبتی برای به تاخیر انداختن یا جلوگیری از عوارض حیاتی است.

برای متخصصان­ و کارشناسان حوزه مراقبت­های بهداشتی، دسترسی به آموزش و منابع کافی برای تشخیص زودهنگام عوارض و ارائه بهترین مراقبت ممکن ضروری است.

«دیابت» بیماری مزمن و چند وجهی که اثرات آن بعد از چند سال از ابتلا به بیماری و رعایت نکردن نکات خود مراقبتی لازم اعضای حیاتی قلب، ‌ کلیه، ‌چشمان و اعصاب را درگیر خود می کند و در هر مرحله به قسمتی از اعضای بدن آسیب زده و باعث از دست رفتن عضو و در نهایت مرگ بیمار می شود.

کارشناسان بهداشت و درمان هشدار می دهند که با گسترش روزافزون عوامل خطرآفرین مانند فشار خون بالا، ‌چاقی، ‌ اضافه وزن، ‌چربی خون بالا دیابت به یک بیماری با تعداد زیادی مبتلا در جهان و به چالشی مهم برای بخش سلامت مبدل شده است و بیم آن دارند که در سال های نه چندان دور در صورت رعایت نکردن نکات لازم برای شناسایی و پیشگیری، حرکت چراغ خاموش این بیماری و عوارض ناشی از آن به مرحله بحرانی برسد.

دیابت به عنوان یکی از مهم‌ترین علل مرگ و میر و بیماری در سراسر جهان، بار اقتصادی سنگینی بر سیستم بهداشت و درمان تحمیل می‌کند. بنابراین، انجام مداخلات مبتنی بر جمعیت به منظور پیشگیری از بروز دیابت، افزایش تشخیص زودرس، تغییر در شیوه زندگی و استفاده از مداخلات دارویی جهت جلوگیری یا تأخیر در پیشرفت عوارض ناشی از بیماری بسیار حائز اهمیت است.

دیابت یک بیماری مزمن ناتوان کننده محسوب می‌شود که عوارض بسیاری مانند آسیب‌های قلبی عروقی، چشمی، کلیوی، زخم‌های دیابتی و نابینایی را به همراه دارد و هزینه‌های فراوانی را نیز بر خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند. البته نکته امیدوارکننده درباره دیابت این است که این بیماری با روش‌های پیشگیرانه و درمانی قابل مهار است. سازمان بهداشت جهانی نیز در هدف‌گذاری‌های خود ابراز امیدواری کرده که شیوع آن تا سال ۲۰۲۵ میلادی متوقف شود.

انواع دیابت:

سه نوع دیابت وجود دارد و در فرد مبتلا به دیابت گلوگز یا قند خون نمی تواند به سلول ها برسد و سطح آن در خون افزایش می یابد و با گذشت زمان آسیب های جدی به قلب، عروق، ‌ چشم ها، کلیه ها و اعصاب وارد می شود.

در دیابت نوع یک که معمولا از دوران کودکی آغاز می شود، بر اثر کمبود تولید انسولین در بدن بوجود می آید و کنترل آن تنها با مدیریت روزانه انسولین میسر است. این نوع از دیابت با دانش کنونی بشر قابل پیشگیری نیست و به بیمار توصیه می شود که مدارا کند. علایم این نوع بیمارش شامل دفع بیش از حد ادرار، احساس تشنگی و گرسنگی مکرر، کاهش وزن، تغییرات بینایی و خستگی است.

دیابت نوع ۲ شکلی از دیابت به دلیل شیوه نادرست زندگی بوجود می آید و معمولا ناشی از تحرک و اضافه وزن است تا سال ها پیش این نوع دیابت فقط در بزرگسالان دیده می شد ولی در زمان حاضر سیل آن به کودکان نیز رسیده است و توجه به شیوه زندگی سالم تنها راه کنترل این معضل عمومی است.

چاقی، چربی خون و فشار خون بالا و فرد نیز سابقه ابتلای اعضای خانواده به این بیماری به عنوان عوامل تاثیر گذار ابتلا به این نوع دیابت است و تشنگی فراوان، تکرر ادرار، بی حسی، بی حوصلگی، عصبی بودن ایجاد زخم و دیر التیام یافتن آن از جمله علائم بیماری است و در صورت درمان نکردن و انجام مراقبت های بهداشتی لازم باعث می شود که فرد به سمت نابینایی، نارسایی کلیوی، ‌سکته مغزی و قطع عضو پیش برود.

دیابت نوع سوم که دیابت بارداری نیز به آن می گویند در سه تا پنج درصد زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی رخ می دهد و پس از پایان بارداری بیماری برطرف می شود و یا در بارداری های بعدی بروز می کند.

دیابت گرچه تا آخر عمر با فرد بیمار همراه است اما رعایت دستورالعمل های بهداشتی و زندگی می تواند در کیفیت زندگی فرد تاثیرگذارد و زندگی بدون درد و رنج ناشی از دست دادن اعضای حیاتی بدن همچون کلیه و دیالیز شدن را سپری کنند.

میزان ابتلا در مازندران ۶ درصد بالاتر از میانگین کشوری:

چاقی و اضافه وزن، بالا رفتن سن و سالمندی جمعیت از جمله عوامل تاثیرگذار بر روند شیوع بیماری مزمن دیابت در جامعه به شمار می رود که مازندرانی‌ها با این چالش آشنایی کاملی دارند چراکه رتبه نخست شیوع این بیماری در کشور برای آنها است.

در حال حاضر بیماریهای غیرواگیر از مهم ترین معضلات نظام سلامت در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشور ما محسوب می شود. افزایش شیوع دیابت در سال‌های اخیر، این بیماری را به بزرگترین اپیدمی تاریخ تبدیل کرده به طوری که بیش از ۵۳۷ میلیون نفر از مردم ۲۰ تا ۷۹ سال جهان را مبتلا کرده است.

پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تعداد بیماران بزرگسال به ۶۴۳ میلیون نفر برسد؛ بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار کودک و نوجوان مبتلا به دیابت نوع یک هستند. در هر پنج ثانیه یک نفر به علت دیابت یا عوارض ناشی از آن جان خود را از دست می دهند.

این رقم در سال ۲۰۲۱ در حدود ۶.۷ میلیون نفر است که به دلیل دیابت جان خود را از دست دادند و ازسوی دیگر ۵۴۱ میلیون نفر در جهان دچار «اختلال تحمل گلوکز» یا همان «پیش‌دیابت» هستند که در صورت عدم مداخله مؤثر اغلب آنها مبتلا به دیابت خواهند شد.

در کشور ما بیش از ۷.۵ میلیون نفر از افراد بالای ۲۵ سال مبتلا به دیابت هستند و به عبارت دیگر حداقل بیشتر از ۱۴ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال از بیماری دیابت رنج می برند و حداقل ۷۵ درصد آنان از بیماری خود آگاه هستند.

مازندرانی ها به دلیل اینکه گرفتار دیگر عوامل تاثیرگذار در ابتلا به این بیماری قرار دارند از نظر میزان شیوع ابتلا حدود ۶ درصد بالاتر از میانگین کشوری قرار دارند.

مازندران دارای بالاترین میزان مبتلا به دیابت :

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران با اعلام وضعیت ابتلای بالای مازندرانی ها به دیابت گفت که چاقی به همراه پیری جمعیت و سالمندی استان باعث شده در زمینه شیوع این بیماری رتبه اول در کشور را داشته باشیم.

عباس علیپور افزود: مازندران از نظر میزان شیوع دیابت رتبه اول کشور را دارد و ۱۹.۸ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال به این بیماری مبتلا هستند و البته وضعیت ناخوشایند این بیماری در استان به همین جا ختم نمی شود.

وی ادامه داد:‌ همچنین مازندران به دلیل دارا بودن رتبه دوم چاقی و اضافه وزن کشور رتبه ششم شیوع پیش‌دیابتی کشور دارد و ۲۹ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال استان در معرض ابتلا به این بیماری در آینده قرار دارند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران ادامه داد:‌در حال حاضر بیش از ۲۰۰ هزار بیمار دیابتی درشهرستانهای تحت پوشش این دانشگاه شناسایی شده‌اند.

وی اعلام کرد که از مجموع یک میلیون و ۷۷۰ هزار و ۴۰۳ شهروند زیر پوشش بالای ۳۰ سال ۲۰۰ هزار و ۳۵۲ بیمار دیابت نوع ۲ شناسایی شد که ۱۱.۳ درصد جمعیت استان را شامل می شود.

علیپور اظهارداشت: در همین حال ۱۵۹ هزار و ۸۵۶ نفر معادل ۷۹.۸ درصد جمعیت استان مازندران حداقل یکبار در ۶ ماهه اول امسال مراقبت شده، و ۷۷ هزار و ۲۶۳ نفر معادل ۴۸ و سه دهم درصد افراد سطح مطلوب HbA۱C بیانگر مطلوبیت مراقبتهای ارائه شده دارند.

در حال حاضر مازندران جزو ۲ استان اول کشور از حیث پیری جمعیت است که به باور صاحبنظران با تداوم افول ازدواج و فرزندآوری و افزایش اقشار سالمند چالش های اجتماعی قابل توجهی طی چند دهه آینده گریبان‌گیر این دیار خواهد شد.

مازندران بعد از گیلان پیرترین استان کشور به شمار می رود و از سوی دیگر داده های آماری نهادهای متولی امر بیانگر این است که روند پیری جمعیت مازندران حدود سه دهه آینده آنچنان گریبانگیر این استان خواهد شد که در آن زمان چهره های پیر بیشتری به نسبت چهره های جوانان، نوجوانان و میانسال را در جامعه شاهد خواهیم بود.

سرعت پیری جمعیت مازندران هم اکنون آنچنان بالاست که میانگین های کشوری را در نوردیده است به طوریکه میانگین جمعیت سالمندی کشور حدود ۱۰ درصد است و این رقم در استان ۱۵ درصد است و متاسفانه مازندران در این حوزه جزو استان عنوان دار کشور به شمار می رود و با نگاهی به آمارهای موجود این مساله دور از ذهن نیست که ناقوس پیرترین استان های برای چند سال آینده مطمنا برای مازندران نواخته خواهد شد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: ۷۰ درصد مردم این استان دچار اضافه وزن و چاقی هستند و این خود عاملی برای افزایش بیماری های غیرواگیر به شمار می رود و در ارزیابی های صورت گرفته این تعداد از افراد بالای ۱۸ سال مازندران دچار چنین وضعیتی هستند.

وی همین میزان چاقی در بانوان مازندران را بیشتر از آقایان اعلام کرد و گفت: زنان به دلیل اینکه بیشتر پیرو سبک زندگی شهرنشینی قرار گرفتند شاهد چنین وضعیتی از نظر چاقی در آنها هستیم.

علیپور گفت: بررسیهای اپیدمیولوژیک بیانگر این است که دلیل شیوع بالای دیابت در مازندران، پیری جمعیت، طول عمر مناسب افراد دیابتیک به علت مراقبت و درمان مطلوب، تغذیه نامناسب، چاقی و اضافه وزن و کم تحرکی است.

دیابت، علت اول و آخر نارسایی کلیه

فوق تخصص نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی مازندران به خبرنگار ما گفت: کلیه ها، اعضای کوچک و پر اهمیت بدن انسان هستند که هر ۲۴ ساعت در مجموع حدود ۲۰۰ لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون باز می گردانند که حدود ۲ لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقی مانده یعنی حدود ۱۹۸ لیتر به بدن برمی گردد.

فرهاد غلامی افزود : ۲ علت مهم برای نارسایی کلیه ها یا مرحله نهایی بیماری کلیه یکی دیابت نوع ۲ یا دیابت بزرگسالان دیگری فشار خون بالاست و زمانی که این این بیماری ها با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت آنها کاهش یابد.

این فوق تخصص نفرولوژی نارسایی کلیه ها را با علایمی نامحسوس نظیر بالا رفتن کراتین در خون و فشار خون بالا ذکر کرد و گفت : با انجام آزمایش های خون و ادرار برای اندازه گیری کراتین به عنوان ماده ای که به وسیله کلیه های سالم از خون خارج می شود، می توان بیماری را تشخیص داد.

وی با اشاره به اینکه بیماری مزمن کلیه (CKD) یک بیماری غیرواگیر است، افزود: این بیماری بر ۱۰ درصد از افراد در سراسر جهان تاثیر می گذارد و هر چند غیر قابل درمان است اما شدت بیماری می تواند متفاوت باشد و باعث می شود بیمار نیاز به مراقبت پیدا کند.

غلامی افزایش آگاهی در مورد کلیه های، غربالگری تمام بیماران مبتلا به دیابت و فشار خون بالا، تشویق رفتارهای پیشگیرانه را فعالیت های ضروری و لازم برای کنترل بیماری نارسایی کلیه در جامعه عنوان کرد.

ریسک فاکتورهای دیابت نوع دو:

چندین عامل خطر با دیابت نوع ۲ مرتبط است که عبارتند از:

• سابقه خانوادگی دیابت
• اضافه وزن
• رژیم غذایی ناسالم
• عدم تحرک بدنی
• افزایش سن
• فشار خون باال
• قومیت
• اختلال تحمل گلوکز*(IGT )و اختلال قند ناشتا
• سابقه دیابت بارداری
• تغذیه نامناسب در دوران بارداری

پیشنهادات IDF در حوزه رژیم سالم برای عموم مردم:

انتخاب آب، قهوه یا چای به جای آب میوه، نوشابه یا سایر نوشیدنی های شیرین شده با شکر

خوردن حداقل سه وعده سبزی در روز، از جمله سبزیجات برگ سبز

خوردن حداکثر سه وعده میوه تازه در هر روز

انتخاب آجیل، یک تکه میوه تازه، یا ماست کم چرب برای میان وعده

عدم مصرف الکل

انتخاب گوشت سفید، مرغ یا غذاهای دریایی به جای گوشت قرمز یا فرآوری شده

انتخاب کره بادام زمینی به جای شکلات یا مربا در صبحانه

انتخاب نان، برنج یا ماکارونی سبوس دار به جای نان سفید، برنج یا ماکارونی

انتخاب چربی های غیر اشباع )روغن زیتون، روغن کانوال، روغن ذرت یا روغن آفتابگردان( به جای چربی های اشباع شده )کره، روغن حیوانی،روغن نارگیل یا روغن پالم.

فعالیت بدنی:

هرچه فعالیت بدنی افزایش یابد برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ خوب است. شما باید حداقل ۱۲۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط

تا شدید )مثالً پیاده روی، دویدن، شنا یا دوچرخه سواری( که در هفته در فواصل منظم طی ۲ تا ۲ روز را به عنوان هدف قرار دهید. زمان

انجام فعالیت بدنی را از ۱۰ دقیقه شروع کنید و به تدریج بالا ببرید. علاوه بر این توصیه می شود در هفته یک ساعت فعالیت های قدرتی،

استقامتی و انعطالف پذیری انجام دهید.