ان قُلت های برنج و مرکبات / چرا کشاورزان عضو شرکت تعاونی‌ نمی شوند؟!

باران شمال: برنج و مرکبات دو حوزه ای هستند که در دهه های اخیر همواره جزو مسائل اولویت دار کشاورزان مازندران بوده اند.

متاسفانه هر ساله برنجکاران و باغداران استان به دلیل وجود ساختارهای اشتباه در حوزه بازار و فروش، کمترین بهره را از تولید محصولات خود می برند و در مجموع، حال و روزگار آن ها ناخوش بوده و خستگی آن ها هرسال بیشتر از سال قبل می شود.

حتی سال هایی مثل پارسال که به لحاظ عملکرد و تولید، وضعیت مناسب تر بود باز هم برنجکاران و باغداران ناراضی بودند و نوسانات قیمتی، واردات بی رویه برنج و مرکبات، قیمت های دستوری و مواردی از این دست سبب شده تا همچنان بخش قابل توجهی از دسترنج و محصولات کشاورزان در انبارها باقی ماند.

به هر حال مسائل مهم برنجکاران و باغداران مثل جولان واسطه‌ها و دلالان، دشواری های فروش محصول، نبود سیاست حمایتی، و … تقریبا هر ساله با مقداری شدت و ضعف تکرار می شود.

اگرچه دولت سیزدهم در صدد اعمال برنامه ها و سیاست های حمایتی خود در دو حوزه مرکبات و برنج است اما نبود زیرساخت ها و ابزار و عناصر کافی، موجب کندی سرعت اجرای آن ها می شود.

در مازندران نیز به عینه شاهد هستیم که نماینده عالی دولت در استان تا چه مقدار به این دو حوزه حساسیت دارد و برای رفع مسائل آن ها اهتمام می ورزند اما باید پذیرفت مساله ای که حدود ۴ تا ۵ دهه به آن پرداخته نشده و مسائل و چالش های آن ریشه دوانده در کوتاه مدت مرتفع نخواهد شد. بلکه نیازمند یک برنامه جامع، عزم جدی برای اجرا و تامین و تجهیز زیرساخت هاست.

حوزه اهمیت این موضوع به حدی است که استاندار مازندران در مراسم تودیع و معارفه فرماندار ویژه شهرستان تنکابن در خلال اظهاراتش به بحث ریشه‌ای حوزه برنج و مرکبات پرداخت و گفت: «جریاناتی در بحث مرکبات و برنج اجازه نمی‌دهند ما وضعیت شان را ساماندهی کنیم ، ما آمدیم ریل‌گذاری کردیم که با بسته‌بندی‌های مازندران، مرکبات استان در سه فروشگاه زنجیره‌ای روسیه از امسال شروع به فروش کرد که قطعا تا دو سه سال آینده ما در استان مازندران چیزی به عنوان مرکبات جامانده و انبار‌مانده نداریم، به شرط اینکه باغداران عضو شرکت تعاونی‌ بشوند.

وی افزود: تمام شهرستان‌های مازندران یک شرکت تعاونی‌ ایجاد کنند و با هم رقابت نمایند تا دست دلالان قطع شود، دولت باید دست شرکت تعاونی‌ها را بگیرد، ما باید عوامل را بشناسیم».

قطعا در صورت تحقق این پیشنهاد استاندار مازندران و شکل گیری اتحادیه ها و شرکت های تعاونی کشاورزی، علاوه بر کاهش هزینه های تولید، مشکلات بازاریابی، صادرات و صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی نیز مرتفع می شود و تولید کنندگان در قالب تعاونی بهتر و منظم تر می توانند نظام عرضه را در خدمت بگیرند.

چرا که ظرفیت تولیدات کشاورزی مازندران بی نظیر است و نقش محوری در قدرت امنیت ملی دارد، بنابراین تولید کنندگان همواره مورد حمایت دولت هستند. اما مکته ای که باید در نظر دات این است که حمایت دولت از کشاورزان فقط در قالب شکل گیری اتحادیه ها و شرکت های تعاونی کشاورزی است.

بنابراین باید اهداف و افق ها را گسترده دید تا به دستاوردهای بالاتر رسید. نیاز است با حمایت دستگاه ها و شرکت های زنجیره ای و فروشگاه برای خرید برنج و مرکبات شاهد رونق دوباره بازار آن ها باشیم.

اگرچه دولت سیزدهم در استان با تشکیل کارگروه هایی به دنبال ایجاد زیرساخت های لازم، حمایت اصولی و تنظیم برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای رفع این مسائل است اما وجود مافیای قدرتمند برنج و مرکبات و دلالان ذی نفوذ آن را با دشواریهایی همراه می سازد به گونه ای که اگر همه کشاورزان از برنجکاران و باغداران با دولت و بخش خصوصی همراه و همسو نشوند تغییر وضعیت فعلی سخت خواهد بود.

البته در حوزه برنج تصمیمات خوبی مثل ورود پایانه بین المللی برنج، ارتقای کیفیت و بهره وری تولید محصول برنج در حال انجام است اما همچنان به دلیل باقی ماندن بخشی از محصولات در شالیکوبی ها و انبارها، رغبت کشاورزان برای شالیکاری کاهش یافته و رمقی برای شروع کار و فعالیت نداشته و ندارند.

متاسفانه این کم رغبتی ها و کاهش کشت برنج موجب افزایش واردات برنج می شود. به عنوان مثال بر اساس آمارها، طی یکسال گذشته یک میلیون و۳۰۰ هزار تن برنج خارجی واردات شده است، این درحالی که ۵۰۰ هزار تن برنج پرمحصول کشاورزان در انبارها مانده است.

از طرفی وزارت جهاد کشاورزی نیز سال گذشته به تعهدات خود، چندان عمل نکرده و کنترل دقیقی در زمینه واردات برنج صورت نداشت. ضمن اینکه غیر از شرکت بازرگانی دولتی مجوز واردات برنج به شرکت های خصوصی نیز داده شد که این مسئله سبب گلایه برنجکاران شده است.

در حوزه مرکبات نیز علیرغم انجام برخی اقدامات، بخشی از مسائل آن همچنان پابرجاست. پرتقال مازندران به دلیل کیفیت بالا و قیمت مناسبی که دارد برای دیگر کشورهای همسایه محبوبیت دارد و بسیار پرتقاضاست و کافی است برخی مسائل و مشکلات مثل عدم رعایت استاندادهای بین المللی در تولید، بسته بندی و توزیع محصولات مرتفع گردد.

البته با ظهور پایانه صادراتی روماک گستر، فصل جدیدی در صادرات مرکبات ایرانی از جمله پرتقال باز شد و این پایانه توانست از ظرفیت استان مازندران به عنوان قطب تولیدی مرکبات ایران، نهایت استفاده را ببرد و بازارهای صادراتی مرکبات مازندران را در دست گیرد و به کشورهای مختلف صادر نماید.

اگر بخواهیم واقع بینانه به قضیه نگاه کنیم در حوزه برنج و مرکبات مسائل و معضلاتی وجود دارد که واقعا آزاردهنده است اما تاکنون اقدامات خوبی هم از سوی دولت انجام شد که تحقق آن نیازمند زمان و اجرای با کیفیت است.

در پایان امیدواریم تحرکات داخلی و رایزنی های دیپلماسی دولت سیزدهم و برنامه های حمایتی دولت از کشاورزان و باغداران در ک.تاه مدت و دراز مدت جواب دهد و صادرات مازندران روند رو به رشد و چشمگیر به خود گیرد.