مرگ تدریجی و خاموش تالاب ها / راهکار حسینی پور برای مدیریت‌ تالاب‌های مازندران

باران شمال: همانطور که کاویان مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در هفته های گذشته اعلام کرده بود آیین ملی گرامیداشت روز جهانی تالاب‌ها با حضور سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، مقامات عالی کشوری، همچنین متخصصان و میهمانان بین المللی در محل هتل رامسر برگزار شد.

برگزاری این مراسم به دلیل اهمیت تالاب‌ها در زیست بوم کره زمین است و نابودی آن ممکن است به حیات بسیاری از موجودات و جانداران از جمله انسان آسیب بزند.

کنوانسیون رامسر، در حقیقت پیمانی بین‌المللی به میزبانی ایران برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانات و گیاهان وابسته به آن‌ها بود که در ۱۳ بهمن سال ۱۳۴۹ در شهر رامسر به تصویب نمایندگان ۱۸ کشور شرکت‌کننده رسید.

پس از آن این روز  که مصادف با ۲ فوریه ۱۹۷۱ بود به روز جهانی تالاب‌ها شهرت یافت. علت برگزاری این مراسم در مازندران، تالاب های معتدد و بزرگ این استان بود که در دهه های قبل استان تالاب ها از آن یاد می شد.

اما متاسفانه در دهه های اخیر از این ظرفیت بین المللی استفاده چندانی نشد و ایران خود که روزگاری مبتکر و مبدع این روز بود بسیاری از تالاب های خود را در معرض خطر و نابودی دید.

مواردی چون تخریب و تصرف، شکار و صید و آلودگی مرگ خاموش تالاب و آب بندان ها را در شهر تالاب های ایران رقم زده و در این میان، وضعیت تالاب های مازندران، چندان جالب نیست.

کارشناسان مهمترین عامل تخریب تالاب‌ها در ایران را عدم تأمین حق آبه زیست محیطی می دانند و در سال‌های اخیر به علت ترویج کشت دوم و استفاده از حق آبه تالاب‌ها، سبب از بین رفتن این منبع به عنوان تصفیه کننده‌های طبیعی شده است.

صاحبنظران، تالاب‌ها را اکوسیستم‌های منحصر به فردی از نظر تنوع زیستی می دانند که به دو دسته جریان سطحی و جریان زیر سطحی تقسیم می‌شوند که پالایش آب در این اکوسیستم طی گردش و چرخه آن در رسوبات و گیاهان انجام می‌شود و در نتیجه نقش مهم آب بندان ها تصفیه آب برای اکوسیستم‌های طبیعی مهم است.

متاسفانه ساختار مدیریتی موجود برای حمایت از میلیون‌ها هکتار تالاب در کشور ما، نارسا و غیر اقتصادی است و عوامل اقتصادی و تغییرات کاربری اراضی در محیط‌های تالابی و حریم آنها نیز از جمله معضلات بر سر تالاب‌ها است!

از دیگر تهدیدهای تالاب در سال‌های اخیر، گیاه مهاجم سنبل آبی بوده که به عنوان تهدید بزرگ برای امنیت غذایی و محیط زیست است که متاسفانه کمتر مورد توجه ادارات و دستگاه‌های مرتبط به ویژه جهاد کشاورزی و محیط زیست قرار گرفت!

در اثر همین کم توجهی ها، امروز شاهد آن هستیم که بسیاری از آب بندان های کشور ما به مرداب تبدیل شدند و این خود آسیب های فراوانی بر محیط زیست ما وارد ساخت از جمله سبب تغییر در پوشش گیاهی و خاک و حتی تولید گازهای گلخانه‌ای در برخی از آب بندان ها گردید.

به گفته کاویان، در کشور ما ۲۴ تالاب مهم داریم که در این کنوانسیون بین‌المللی ثبت شده که از این ۲۴ تالاب ثبت شده دو تالاب میانکاله و فریدونکنار از مازندران ثبت این کنوانسیون هستند. البته اهمیت این تالاب‌ها برای زمستان گذرانی پرندگان است در بحث حفاظت، اکولوژیک، کیفت آب ورودی به تالاب، عدم تعرض به حریم تالاب‌ها و حفظ حریم تالاب‌ها تاکید ویژه داریم.

با توجه به اینکه برخی  از تالاب‌ها در حریم شهرهای استان نیز قرار دارد، حفاظت از این تالاب‌ها دارای اهمیت است، امسال شعار بین‌المللی این کنوانسین، حیات انسان و تالاب‌ها در هم آمیخته است.

سید محمود حسینی‌پور استاندار مازندران در آیین روز جهانی تالاب‌ها به مناسبت پنجاه‌وسومین سالگرد امضای کنوانسوین رامسر، اظهار کرد: تا به امروز به خوبی موفق نشدیم از جلوه‌های طبیعی مازندران برای فرصت استفاده کنیم، با سفر اول رییس جمهور به مازندران و حضور در تالاب میانکاله دستور طبیعت‌گردی صادر شد و بر اساس مصوبه دولت طی این مدت بستر برای طبیعت گردی فراهم شد. امید می رود با این گردهمایی به نتیجه علمی و خروجی مثبت برای آشتی انسان‌ها با تالاب‌ها ‌و نجات تالاب‌های کشور به ویژه استان‌های شمالی برسیم.

وی تاکید کرد: این تالاب های باید مقصد گردشگری داخلی و بین المللی تبدیل شود و ضرورت مدیریت و احیای تالاب ها براساس یک رویکرد جامع نگر و یکپارچگی در سطح حوضه آبریز و نهادینه کردن روش های مشارکتی مبتنی بر مدیریت زیست بومی و مشارکت همه ذی نفعان و جوامع محلی بر فرآیند تصمیم سازی از راه کارهای برون رفت از این چالش هاست

حسینی پور خاطرنشان کرد : تالاب‌های مازندران سهم بسزایی در ایجاد تعادل زیست بوم منطقه دارد و تاثیر متقابل ۲ تالاب مهم مازندران حضور گردشگران خارجی است که تا به امروز از این فرصت عظیم محروم ماندیم درحالی که اشتغالزایی زیادی برای منطقه به همراه دارد.

استاندار مازندران پسروی نامتعارف آب دریای خزر را از تهدیدهای مهم تالاب برشمرد و گفت: روز جهانی تالاب ها را می تواند آغاز دیگر برای تگاهبانی و پاسداشت از زیست بوم ما در کشور دانست و توسعه و رشد گردشگری در راستای گردشگری پایدار و اکوتوریسم و بهره وری از خدمات تالابی در استان مازندران از ضرورت های جامعه امروز است.

وی در پایان خواستارراه‌اندازی کارگروه‌های تخصصی برای مدیریت‌ تالاب‌ها در استان شد.

به گزارش کرانه، امیدواریم روزی برسد که مسئولان و متولیان ما با جایگاه مهم تالاب ها آنچنان که باید پی ببرند و در حفظ و نگاهداری آن کوشا باشند.

اگرچه دولت سیزدهم برنامه هایی در دست اجرا دارد و تاکنون هم اقداماتی در این حوزه انجام داد اما همچنان فاجعه در بیخ گوش ماست و مطمئنا جبران ۴ دهه کم توجهی در کوتاه مدت و برنامه های گاه و بیگاه مقدور نخواهد بود.

بنابراین انتظار می رود دولت و حاکمیت با همراهی مجلس و دستگاه قضا، چاره ای اساسی برای حفظ تالاب های موجود و حتی احیای تالاب های در حال مرگ، نمایند و ما را از ابن وضعیت بحرانی برهانند.