سودای پروانه، مرگ شالیزار

نورا محمدی ؛ ماجـرا اما سـاده نیسـت؛ ترکیبی سـت از سیاست های معیـوب، بی مسـئولیتی های مزمـن و تصمیم سـازیه ایی کـه میان نهادهـای محلی، کشـاورزان و دولـت، زنجیـرهای از تخریـب و سـوداگری بـه راه انداختـه اسـت. کشـاورز، نخسـتین حلقـه ایـن زنجیره اسـت. او، سالهاسـت تنهـا مانـده؛ بـا زمین هایـی که نمی صرفـد کاشت شـان، بـا نهاده هایـی کـه یـا نیسـتند یـا نجومی قیمـت دارند، با بـازاری که همیشـه بازنده اش اوسـت. هیچ بیمه ای نیست کـه خیـالش را راحـت کنـد، هیـچ خریـد تضمینـی ای نیسـت کـه دلش را گـرم نگـه دارد. نتیجـه؟ دلزدگی، ناامیـدی. و در نهایت، تصمیمـی تلـخ اما منطقـی: فـروش زمین.

در آن سـوی ماجـرا، دولت ایسـتاده؛ دولتی که نه تنهـا بـرای کشـاورز کاری نمیکنـد، بلکـه حتـی هزینه هـای ابتدایـی خـودش را هـم بـه نهادهـای محلـی حوالـه کـرده: از تأمیـن چای جلسـه گرفتـه تـا تـدارک برنامه های نمایشـی و خدمـات خـرد منطقـه ای. شـهرداری ها، دهیاری هـا و شـوراها حـالا نـه در جایـگاه تصمیم سـاز مردمـی، کـه در قامـت «پیمانـکار بی پـول دولـت» ایفـای نقـش میکننـد. و اینجاسـت کـه شـوراها وارد بـازی میشـوند. اگـر تـا دیـروز بودجـه عمرانـی داشـتند، امروز بایـد هزینـه ناهـار مدیـران اسـتانی را بدهنـد. اگـر روزی نماینـده مـردم بودنـد، حـال بایـد خـرج مهمان نـوازی سیاسـیون را بدهنـد. راه جبـران چیسـت؟ سـاده اسـت: صـدور مجـوز، ساخت وسـاز، فـروش زمیـن. امـا نمیتـوان شـوراها را تنهـا قربانـی ایـن وضعیـت دانسـت. بسـیاری از آنهـا به جـای مقاومـت، خود را شـریک سـود کرده اند. برخی نه تنهـا صـدور مجوزهـا را آسـان کرده انـد، کـه خـود تبدیـل بـه دلال توسـعه های جعلی شـده اند؛ توسـعه هایی کـه نـه بـا طـرح هادی سـازگار اسـت، نـه بـا منافـع بلندمدت مـردم. فسـاد از ضعـف آغـاز میشـود، اما اگـر مراقب نباشـیم، بـه عـادت تبدیـل میشـود. نتیجـه؟ نابـودی زمین هایـی کـه بایـد نفـس میکشـیدند. شـالیزارهایی کـه بایـد گنـدم و برنـج میدادنـد، حـال ویلاهای نیمه سـازند. جنگل هایـی کـه بایـد سـایه میدادنـد، حـال تابلـوی فروش انـد. شـوراها، به جـای ناظـر مردمـی، گاه خـود در دل سـوداگری زمیـن نشسـته اند. و اینگونـه، میـان بی کفایتـی دولـت، درماندگـی کشـاورز و فسـاد نهادهـای ِ محلـی، بهـار زمیـن دارد میمیـرد. امـا میتـوان و بایـد ایـن چرخه را شکسـت. نه با شـعار، کـه با تصمیماتی روشـن:

اصلاح سیاسـت های کشـاورزی؛ دولـت بایـد به صـورت واقعـی، کشـاورزی را سـودآور کنـد. بـا حمایـت از تولیـد، یارانـه نهاده هـا، خریـد تضمینـی بـهروز و پایـدار، و بیمـه فراگیـر محصـولات.

بازتعریـف نقـش شـوراها و دهیاری هـا؛ وظایف آنهـا بایـد بـا منابـع متناسـب باشـد. دولـت نمیتوانـد بـار اجرایی خود را بدون پشـتوانه به نهادهـای محلی بسـپارد و انتظار پاکدسـتی و کارآمدی داشـته باشـد. ایجـاد درآمدهـای پایـدار بـرای شـهرداری ها و دهیاری هـا؛ وابسـتگی بـه ساخت وسـاز بایـد پایـان یابـد. از محـل مالیات هـای محلـی، عـوارض واقعـی خدمـات، و مشـارکت در طرحهـای درآمـدزا میتـوان منابـع جایگزیـن فراهـم کـرد.

نظـارت شـفاف و مردمـی بـر عملکرد شـوراها؛ شـورای عالـی اسـتان ها و نهادهـای نظارتـی بایـد بـا سـامانه های شـفاف، عملکـرد شـوراها را رصـد و منتشـر کننـد. مـردم بایـد بداننـد نماینده شـان در شـورا چـه میکنـد. ممنوعیـت مطلـق تغییـر کاربـری اراضـی کشـاورزی جـز بـا مجوزهای اسـتانی و گزارش کارشناسـی مسـتقل؛ تـا زمیـن، ایـن سـرمایه نسـل ها، اسـیر امضـای یـک شـورا یـا دهیـار نشو د . اگـر ایـن زنجیره اصلاح نشـود، نه از کشـاورز چیـزی خواهـد مانـد، نـه از زمیـن. و نـه حتی از اعتمـادی کـه مردم روزی به شـوراها بسـته بودند. بهار، با خاک است که ممکن میشود. و خـاک، بـا صیانـت. نـه بـا سـند جعلـی، نه با مجوز سفارشـی.