راهکارهایی برای محقق شدن شعار سال۱۴۰۰ / رونق و جهش تولید، پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها

دکتر جواد رخشان استاد دانشگاه و مشاور عالی کسب و کار در گفت و گویی با باران شمال در راستای نامگذاری سال ۱۴۰۰ از سوی مقام معظم رهبری به ارائه راهکارهایی علمی برای تحقق این شعار پرداخت که در زیر می خوانید. باران شمال- چرا در سال‌های اخیر موضوع شعارهای سال و تأکید مقام معظم رهبری بر اقتصاد است؟  دکتر رخشان- رهبر معظم انقلاب یک رهبر سیاسی و مرجع دینی است. از جمله ویژگی‌های رهبر سیاسی یک نظام «استراتژیست» بودن است به این معنی که جهت‌گیری را تعیین کند. اولویت را معین کند و در حقیقت حرف آخر را بزند. به دلیل سرعت تغییرات و تحولاتی که در شرایط ملی، منطقه‌ای و جهانی پیش می‌آید، اولویت‌ها نیز تغییر می‌کنند؛ بنابراین نیاز به تعیین اولویت وجود دارد. ممکن است موضوعی نیاز باشد اما اولویت نداشته باشد، اینجاست که بحث تصمیم بهتر مطرح می‌گردد.

                                                دکتر جواد رخشان استاد دانشگاه و مشاور عالی کسب و کار

پس اینکه چرا اقتصاد اولویت امروز جامعه است، به این دلیل است که در این زمان، عدم اتخاذ تدابیر ویژه ، حوزه‌ی اقتصاد را آسیب‌پذیر میکند و اگر به آن توجه ویژه نشود، امنیت و منافع ملی را به خطر می‌اندازد؛ بنابراین تأکید ایشان بر این حوزه، یک اقدام تاکتیکی است؛ نه یک موضوع بنیادی و بلندمدت. اقتصاد مهم است، همان‌طور که فرهنگ اهمیت دارد؛ اما در این مقطع تاریخی، آن حوزه‌ای که آسیب جدی را به کشور و جامعه وارد می‌کند، اقتصاد است. کمااینکه این را هم می‌دانیم که بسیاری از ناهنجاری‌های رفتاری که به اجتماع و دین ضربه می‌زنند، ریشه در موضوعات و مسائل اقتصادی دارند. در احادیث هم داریم که اگر حکمرانان شما اقتصاد و معیشت شما را تنظیم نکنند، به دین شما آسیب می‌رسد. پس تأکید بر اقتصاد به این دلیل است که منافع و مصالح ملی تحت تأثیر آن قرار دارد و اگر به آن توجه نگردد، خسارات جبران‌ناپذیری به بار خواهد آورد.

باران شمال- چرا علی‌رغم دغدغه مقام معظم رهبری و تأکید هر ساله بر شعارها و اهداف اقتصادی، شاهد توسعه بخش اقتصاد و به‌خصوص تولید نیستیم؟
دکتر رخشان- این وضعیت از سویی ناشی از برخی از غفلت‌ها و جهالت‌های داخلی و از سویی دیگر شیطنت‌های خارجی است که در قالب تحریم سعی در شکستن مقاومت مردم ایران دارد و البته غفلت ما اجازه داده این تحریم‌ها اثر کند. ما استعدادهای بالقوه فراوانی داریم. موقعیت جغرافیای اقتصادی (ژئواکونومیک) ایران خیلی مناسب است؛ تنوع آب‌وهوایی و منابع خدادادی بی‌نظیر داریم. در کنار آن، نفت و انرژی به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین منابع در آینده اقتصادی جهان نیز هست. تنوع آب‌وهوایی ایران نیز بسیار اهمیت دارد. از سویی دیگر نیروی انسانی تحصیل‌کرده ماهر و نیمه‌ماهر فراوانی داریم. مجموعه‌ی این مسائل در کنار ذخایر ارزی و … نشان می‌دهد که ما بنیه‌ی اقتصادی قدرتمندی داریم. مزیت دیگری که اقتصاد ایران دارد یک بازار بزرگ برای محصولات و تولیدات است؛ به این معنی که بازار بزرگ مصرف دارد. حال اینکه چرا بااین‌همه شرایط مساعد بازهم علی‌رغم تأکیدات هرساله باز شاهد آن درجه از توسعه اقتصادی که باید نیستیم ؟

راهکارهایی برای محقق شدن شعار سال ، رونق و جهش تولید، پشتیبانی‌ها، مانع‌زدایی‌ها
در ادامه این استاد دانشگاه و مدیر مرکز مشاوره کسب و کار رخشان مهر به ۱۸ گانه راهکار برای تحقق شعار سال اشاره داشت که در ذیل آمده است.

۱- پذیرفتن و استفاده از معیارها و استانداردهای علمی و جهانی ، جهت شناسایی موانع رونق و جهش تولید . پذیرفتن این اصل که نیازی به اختراع دوباره چرخ نیست . پذیرفتن شاخص های بهبود فضای کسب و کار ( در ادبیات داخلی ، همان مانع زدایی از رونق و جهش تولید) . پذیرفتن معیارهای علمی و استاندارد که موانع تولید را عیان ، عدد پذیر و قابل سنجش کمی مینماید . پذیرفتن این مهم که بر مبنای شاخص های علمی و بین المللی ده گانه بهبود فضای کسب و کار (فرایند تاسیس و راه اندازی شرکت – فرایند اخذ مجوزها – شرایط استخدام و اخراج نیروی کار – ثبت مالکیت – اخذ اعتبارات مالی – حمایت از سرمایه گذاران – پرداخت مالیات – تجارت برون مرزی – اجرای قراردادها – انحلال یک فعالیت) متاسفانه رتبه ایران در شاخص های بهبود فضای کسب و کار در بین ۱۹۰ کشور دنیا ۱۲۷ است.
2- ایجاد و گسترش زیر ساخت های تولید و توسعه پایدار اعم از تکنولوژیکی ، ساخت شبکه گسترده حمل و نقل جاده ای ، ریلی ، دریایی و هوایی و …
3- رقابتی کردن اقتصاد ، مقابله با اقتصاد رانتی ، عدم وجود انحصار اقتصادی (انحصار واردات – انحصار صادرات) ، عدم مداخله دولت و شبه دولت در فعالیت های اقتصادی ، شناسایی ، مقابله و شکستن زنجیره های فساد زایی از ثروت به قدرت میرسند و یا اینکه از قدرت به ثروت میرسند .
4- کنترل نرخ تورم ، عدم خلق پول بدون پشتوانه ، استقلال بانک مرکزی از همه نهادهای دستوری و حاکمیتی و مدیریت بانک مرکزی بر مبنای اصول علمی اقتصاد خرد و کلان
5- ایجاد ثبات در قوانین و شاخص های اصلی اقتصاد ، وجود بسترهای قانونی منصفانه ، عدم وضع قوانین خلق الساعه درخصوص منع ناگهانی واردات یا صادرات ،
6- عدم وجود ارز چند نرخی و خارج کردن تولید کنندگان از بلاتکلیفی
7- کوچک کردن و چابک سازی دولت ، حذف قوانین متناقض و دست و پا گیر ،
8- رفع موانع بانکی و تحریمی و تعامل گسترده بانکی و تجاری با جهان ، جهت امکان فعالیت گسترده و آزادانه در عرصه تولید و واردات و صادرات
9- فعالسازی دیپلماسی اقتصادی ، وجود رایزن های اقتصادی و بازرگانی در کشورهای هدف :
10- تعامل گسترده بین المللی و منطقه ای ، ایجاد ائتلاف های دو و چندگانه راهبردی اقتصادی-امنیتی بلند مدت با همسایگان و کشورهای منطقه و …
11- تمرکز بر تولید محصولات و خدمات دارای مزیت نسبی ، بازتعریف واژه های خودکفایی و مزیت نسبی بر مبنای اصول علمی توسعه پایدار
12- استفاده از علوم و تکنولوژی های نوین جهت افزایش راندمان ، کارایی و بهره وری :
13- تولیدات صادرات محور ، تحلیل و ارزیابی بازارهای بالفعل و بالقوه صادراتی ،آموزش و ترویج علم صادرات نوین و تسهیل فرایند صادرات
14- اجرای اصول و قواعد تجارت آزاد ، حرکت به سمت الگویهای اقتصادی بازار آزاد ، عدم کنترل دستوری قیمت ها در بازار
15- ایجاد زیرساخت ها و حلقه های پسینی و پیشینی تولید و تجارت اعم از تامین مواد خام ، فرآوری ، بسته بندی و صادرات
16- پهن کردن فرش قرمز برای سرمایه گذاران ، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در توسعه و تولید و اشتغال ، سازماندهی تسهیل گران و در اختیار قراردان این بستر برای سرمایه گذاران
17- بهبود روش های جذب سرمایه بخش خصوصی داخلی ، ایرانیان مقیم خارج کشور و سرمایه گذاران خارجی با ایجاد زیرساخت های حمایت از مالکیت خصوصی ، تضمین اصل و سود سرمایه ، ایجاد امنیت روانی اقتصادی – سیاسی برای سرمایه گذاران و …
18- شناسایی و ایجاد انگیزه کافی مادی و معنوی در نخبگان و نوابغ بخش خصوصی و مشارکت دادن آنها در تمامی فرایندهای مطالعاتی و سیاست گذاری ، تولید ، بسته بندی ، بازاریابی ، تجارت و صادرات و واردات