گردشگری پایدار؛ ضرورتی انکارناپذیر در توسعه صنعت گردشگری مازندران

اختصاصی باران شمال / فرشته عالی -دکتر صادق برزگر عضو مجمع نخبگان دانشگاهی حوزوی مازندران و استاد دانشگاه در گفت و گویی اختصاصی گفت: گردشگری پایدار را ضرورتی انکارناپذیر در توسعه مازندران دانست و افزود: صنعت گردشگری به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌های هزاره‌ی سوم، طی نیم قرن گذشته با رشد تصاعدگونه‌ی خود تأثیر بسزایی در رشد و پویایی اقتصادی و تبادلات فرهنگی کشورها داشته است. به‌طوری‌که بسیاری از صاحب‌نظران، قرن حاضر را قرن گردشگری نام نهاده‌اند.

این دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری با بیان اینکه: امروزه این صنعت در بسیاری از کشورهای جهان، به یکی از پیچیده‌ترین کسب و کارهای بشری تبدیل شده است و به‌عنوان فعالیتی چندوجهی دارای کارکردها و اثرات مثبت گوناگون می‌باشد که از جمله‌ی آنها می‌توان به اشتغال‌زایی، کسب درآمد، جذب ارز و تقویت زیرساخت‌ها و … اشاره کرد گفت: سازمان جهانی جهانگردی ملل متحد پیش¬بینی می¬کند که درآمد حاصل از گردشگری با ۳/۳ درصد رشد در هر سال به ۸/۱ بیلیون دلار در سال ۲۰۳۰ برسد.

وی ادامه داد: گردشگری به‌ عنوان بزرگ‌ترین تحرک اجتماعی با پیامدهای فرهنگی، اقتصادی و فضای متعدد همراه است و از طریق افزایش تولید، اشتغال و درآمد حاصل از مالیات بر اقتصاد دنیا تأثیر می گذارد و محرکی است برای سرمایه گذاری در زیرساخت ها، سرمایه انسانی و فن¬آوری که نتیجه آن افزایش بهره وری شرکت های محلی با افزایش رقابت، بین آنها می شود.

دکتر برزگر تصریح کرد: همانطور که گردشگری به عنوان بزرگترین صنعت جهان امروز معرفی می‌گردد، ظهور مفاهیم نوین در قالب گردشگری و توسعه پایدار، تفاوت‌های بنیادین را در نحوه نگرش به آن پایه‌ریزی می‌نماید. در حقیقت با ورود مفاهیم پایداری و توسعه پایدار در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی، رویکردهای یکسویه‌نگر در استفاده ابزاری از جاذبه‌های طبیعی، میراث فرهنگی و زمین‌شناسی و … به شدت مورد انتقاد واقع شدند و گردشگری پایدار در قالب رویکردی همه‌ جانبه در سطر اولویت‌های تصمیم‌گران، برنامه‌ریزان، دانشمندان، سازمان‌های محیط زیست در سرتاسر جهان و جوامع قرار گرفته است.

این متخصص در حوزه آمایش سرزمین افزود: گردشگری پایدار به نحوی برنامه ریزی و اجرا می شود که بر محیط زیست، اقتصاد و فرهنگ جامعه ی میزبان اثر منفی نگذارد. در واقع در این دیدگاه توسعۀ گردشگری با استفاده از منابع موجود به گونه ای است که ضمن پاسخ دهی به نیازهای مختلف گردشگران در حال حاضر، در راستای حفظ محیط زیست، تعادل اقتصادی و رفاه مردم محلی همراه با حفظ فرهنگ و ارزش های آنان نیز تلاش می شود.

وی بیان داشت: سازمان جهانی گردشگری باور دارد که گردشگری پایدار در دنیای امروزی، رهیافت جامعی است که خواهان رشد بلندمدت صنعت گردشگری بدون تأثیرگذاری مخرب بر زیست بوم های طبیعی است و بر این نکته تأکید دارد که در قالب توسعۀ گردشگری، بشر قادر خواهد بود که جوانب مشخصی از محیط را در جهت مثبت یا منفی تعدیل یا دست کاری کند.

دکتر برزگر ادامه داد: با توجه به اعلام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، ایران در بخش جاذبه های طبیعی و اکوتوریسم رتبه پنجم و در بخش جاذبه های تاریخی و باستانی رتبه دهم دنیا را دارد و براساس پیش بینی ها در پایان برنامه هفتم توسعه که مصادف با پایان سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور است باید به سالانه ۲۰ میلیارد دلار درآمد ارزی در سال دست یابد.

در این میان استان مازندران با دارا بودن آثار تاریخی، جاذبه های طبیعی و …. یکی از پتانسیل های بالا و شناخته شده برای توسعه گردشگری کشور می باشد؛ اما علیرغم وجود ظرفیت های فراوان، ساختار اکولویکی استان مازندران از منظر گردشگری پایدار با تهدیدهای فراوانی مواجه می باشد که توجه به این مهم ضروری است.

متاسفانه به علت عدم رعایت اصول پایداری از جانب بخش های مختلف جامعه(عمومی، خصوصی، مدنی)، اکوسیستم حساس استان با خطرات زیادی مواجه شده است. معضلاتی مانند نبود نظام مدیریت پسماند، گسترش آلودگیهای محیط زیست و بی توجهی سازمانهای مسئول، گسترش افقی و ساخت و سازهای بی رویه و غیر مجاز در خارج از محدوده قانونی شهرها، استفاده نادرست و بی برنامه از زمین های ارزشمند، تغییر و تخریب کاربری اراضی کشاورزی، کیفیت و کمیت نامناسب منابع آبی و تراکم جمعیت بسیار فراتر از ظرفیت تحمل منطقه، ناپایداری را در استان تشدید کرده است.

این عضو مجمع نخبگان دانشگاهی حوزوی مازندران گفت: متاسفانه تاکنون فعالیت های گردشگری در سطح استان مازندران با شرایط اصلی پایداری منطبق نبوده اند. با توجه به اینکه گستره فیزیکی و زیست محیطی صنعت گردشگری همچنان در حال افزایش است در آینده با عدم تعادل اکولوژیکی بیشتری در استان نیز مواجه می شویم.

وی تاکید کرد: اولویت دادن به منافع اقتصادی ناشی از توسعه گردشگری نباید موجب خدشه دار شدن اصول توسعه پایدار در استان مازندران شود و محیط زیست استان را با خطرات روزافزونی مواجه کند؛ متاسفانه برنامه های توسعه در هر دو بخش عمومی و خصوصی در تخریب محیط زیست استان دخیل بوده و توسعه اقتصادی را بر توسعه پایدار و متوازن مرجح دانسته است.

دکتر برزگر با بیان اینکه: پایداری زمانی محقق می شود که بین ضرورت های زیست محیطی و نیازهای توسعه استان موازنه ایجاد شود افزود: این موازنه از دو طریق کاهش فشارها و تقویت ظرفیت های پایدار به دست می آید؛ از اینرو می بایست بر ضرورت آگاه سازی مدیران و برنامه ریزان استانی در مورد لزوم حفاظت از محیط زیست و اتخاذ تدابیر و تمهیداتی کارآمد و موثر برای جاری سازی حفاظت محیطی در سیاست های توسعه گردشگری پایدار تاکید شود.

این استاد دانشگاه در پایان تاکید کرد: با توجه به آنچه بیان شد مقامات مسئول گردشگری در سطوح استانی و ملی در استراتژی های توسعه گردشگری با اتخاذ رویکردهای مدیریتی، رفتارهای حوزه گردشگری را به نحوی تنظیم کنند که از رفتارهای متعارض با توسعه پایدار به رفتارهای همسو و هماهنگ با آن تبدیل شوند.