پایش دستگاه های ناراضی ساز، گام نخست حکمرانی تحول گرایانه

باران شمال: به قلم دکترمجیدقربانی، عضو شورای مرکز پژوهش های مجلس در مازندران: در موضوع تحول و نوآوری به ویژه در استان مازندران، از آنجایی که معمولاً تحول و نوآوری را به عنوان کلمات مثبت در افکار عمومی تلقی می کنند، از دریچه دیگری اگر بخواهیم به موضوع تحول و نوآوری نگاه کنیم به دو عبارت تحول و نوآوری “برنده” و همچنین “باز” می رسیم. معمولاً تحول و نوآوری برنده در بسیاری از فرایند ها مورد توجه ما است.

در مواجهه با شرایط مختلف باید ابتدا امکان سنجی کنیم که اگر به دنبال تحول و نوآوری در یک فرایند یا در یک سازمان هستیم آیا لزوماً به اهداف مورد نظر می رسیم؟ گاهی اوقات به جهت شرایط موجود و فقدان بستر لازم در پروسه تحول و نوآوری به نتیجه معکوس می رسیم.برای مثال اگر بخواهیم در گردشگری استان مازندران با روش های جدید به نتایج مطلوب و ثروت آفرینی برای مردم نزدیک شویم، ممکن است با ایده ها و طرح های بدون مکانیزم اجرایی مناسب نه تنها به هدف مورد نظر نرسیم بلکه به شرایط نامناسب تری نسبت به وضعیت موجود برسیم. برای نمونه در موضوع گردشگری “کویر تا کرانه”که با هدف جذب گردشگر بین دو استان سمنان و مازندران طراحی شد، به دلیل فراهم نبودن زمینه های مورد نظر به نتیجه مطلوب نرسیده ایم. علی رغم اینکه انرژی و احتمالاً هزینه و وقت جهت تحقق این هدف گذاشته شده بود.

بنابراین اولین اقدام برای تحول و نوآوری، بررسی برنده بودن است. از سوی دیگر نوعی از طرح تحول نوآوری با عنوان درونی و باز در محافل علمی مورد توجه است. اینکه در مازندران اقدامات تحول گرایانه با نگرش فوق، مورد توجه قرار گرفته است بسیار مطلوب می باشد.

به نظر می‌آید که در دو حوزه تقنینی و اجرایی باید دوگانه “برنده و درونی بودن “را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم. حکمرانی تحول گرایانه در مازندران با محوریت نوآوری برنده و باز، شرایط را برای تحقق مازندران نوین فراهم می کند.

اخیراً استاندار مازندران ایده های بسیار جذاب و تحول گرایانه جهت اجرا به دستگاههای اجرایی استان ابلاغ نمودند. جامعه نخبگانی و خبرگانی مازندران در قبال تحقق مازندران نوین مسئولیت سنگینی بر عهده دارند.عدم هماهنگی احتمالی برخی دستگاه ها در تصمیمات بین دستگاهی، چرخ موتور محرکه توسعه و تحول را با موانعی مواجه می کنند. مدیران اجرایی منفعل و ناکارآمد شرایط را برای تکمیل زنجیره تحول در مازندران بسیار سخت می کنند.

فراموش نکنیم که مبنای تصمیم گیری درست، در اختیار داشتن آمار و اطلاعات دقیق است. متاسفانه یکی از ضعف های مشخص در مازندران در بسیاری از دستگاه ها، نداشتن اطلاعات و آمار جامع و دقیق از شرایط موجود در آن سازمان است که آسیب های جدی با فقدان آمار دقیق در حوزه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در مازندران وارد می شود. پیشنهاد مشخص، این است که یک سازمان یا واحد یکپارچه از آمار و اطلاعات در مازندران ایجاد شود.

اگر از دستگاههای مرتبط با حوزه کشاورزی در یک موضوع خاص، آمار و اطلاعات خواسته شود به احتمال فراوان، چندین آمار با نرخ های متفاوت داده می شود. بنابراین اگر مبنای تحول و نوآوری، آمار و اطلاعات دقیق و سیستماتیک باشد، احتمال تحول در فرایند مورد نظر بالاتر می رود.

به نظر می‌آید که تحلیلگران و کنشگران به ویژه در حوزه رسانه در صورت اتصال به یک مرکز اطلاع رسانی واحد با آمار یکپارچه در شرایط بهتری جهت کمک به بهبود وضعیت استان نقش آفرینی می کنند.

اگر از دستگاههای مرتبط با حوزه کشاورزی در یک موضوع خاص آمار و اطلاعات خواسته شود به احتمال بالا چندین آمار با نرخ های متفاوت داده می شود بنابراین اگر مبنای تحول و نوآوری آمار و اطلاعات دقیق و سیستماتیک باشد احتمال تحول در فرایند مورد نظر بالاتر می رود به نظر می‌آید که تحلیلگران و کنشگران به ویژه در حوزه رسانه در صورت اتصال به یک مرکز اطلاع رسانی واحد با آمار یکپارچه در شرایط بهتری جهت کمک به بهبود وضعیت استان نقش آفرینی می کنند

به نظر می آید که زمان تغییر شاخص های تحول و نوآوری در استان مازندران فرا رسیده است. ارزیابی استانداردهای مرتبط با طرح های تحول گرایانه با روش های دقیق علمی امکان پذیر است.

بررسی میدانی نشان می‌دهد که برخی از طرح های پژوهشی جهت تحول و توسعه استان فاقد استاندارد های اولیه جهت طرح و ارائه هستند اما متاسفانه هنوز در برخی از سازمان ها، طرح هایی مورد تصویب قرار می گیرند که چه به لحاظ مبنایی و چه مکانیزم اجرایی، فاقد ارزیابی های دقیق اولیه می باشند.

پیشنهاد می شود جهت برطرف نمودن چرخه معیوب فعلی از سامانه هوشمند ارزیابی علمی طرح های پژوهشی مبتنی بر تحول و نوآوری باز و برنده استفاده شود.

در صورتی که دستگاه های ناراضی ساز در مازندران شناسایی و پایش نشوند چرخ توسعه و تحول در استان به کندی حرکت می کند. دستگاه های ناراضی ساز، آفت و آسیب جدی برای مدل توسعه و نوآوری مازندران هستند که چه به لحاظ منابع انسانی و چه سایر منابع ملی و بومی، در اولویت برنامه های تحولی قرار دارند.
امیدواریم در مازندران، دقیق ترین پروسه چابک سازی با شناسایی و پایش دستگاه های کم تحرک و ناراضی ساز، عملیاتی گردد.

یادداشتی از دکترمجیدقربانی؛استاد دانشگاه وپژوهشگر