سیر صعودی فلاکت ایرانیان از احمدی نژاد تا رئیسی / شاخص فلاکت مازندران تقریبا نارنجی است!

باران شمال – مجید ساجدی فر: یکی از شاخص هایی که در یکی دو دهه اخیر بر سر زبان ها افتاده و ملاکی مهم بر رشد یا پسرفت اقتصادی محسوب می شود، شاخص فلاکت است.

این شاخص همانطور که از اسمش پیداست به جنبه های منفی اقتصادی می پردازد و هشدارهای لازم را پیرامون آن ارائه می دهد تا از آسیب ها و سیر نزولی اقتصادی جلوگیری نمایند.

اقتصاددانان جهان در دهه های اخیر با استفاده از دو نرخ اقتصادی(تورم و بیکاری)، شاخص جدیدی به نام شاخص فلاکت به وجود آورده اند.

به این معنی شاخص فلاکت با رفاه جامعه نسبت عکس دارد یعنی هر چه مقدار عددی شاخص فلاکت بیشتر باشد، سطح رفاه مردم کاهش یافته و هر چه مقدار عددی این شاخص کمتر باشد، سطح رفاه مردم افزایش یافته است.

جدای از اقتصاد دانان و کارشناسان این حوزه، برای توده مردم نرخ بیکاری و نرخ تورم، به دلیل آنکه تغییرات آن دو را در زندگی خود احساس می کنند، اهمیت بالاتری دارد و معمولا پیگیر اخبار مربوطه هستند.

البته برای محاسبه دقیق تر و کامل تر شاخص فلاکت، از متغیرهای دیگری چون نرخ بهره، نرخ ناخالص داخلی، نرخ تورم مسکن و… نیز استفاده می کنند و اینگونه سطح رفاه جامعه را بهتر و دقیق تر می سنجند.

با این توضیح کوتاه و اجمالی به شاخص فلاکت در کشور می پردازیم و خواهیم گفت جایگاه استان مازندران کجاست و نسبت به استان های دیگر در چه وضعیتی قرار دارد.

البته برای محاسبه شاخص فلاکت در کشور ما، تنها از داده‌های نرخ بیکاری و نرخ تورم استفاده شده و دیگر شاخص ها (نرخ بهره، نرخ ناخالص داخلی، نرخ تورم مسکن و…) که در نهایت منجر به دستیابی آماری دقیق تر و حقیقی تر می شود، لحاظ نشده است.

همانطور که از تورم شدید و گرانی های متوالی پیداست اقتصاد ایران در سالهای اخیر روند نزولی دارد و جایگاه مناسبی در سطح جهان ندارد.

در سال ۱۴۰۰، ایران از حیث شاخص فلاکت در بین ۱۵۶ کشور دنیا در رتبه هشتم دنیا قرار گرفت و ما فقط از کشورهایی چون ونزوئلا، لبنان، زیمبابوه، سودان، سوریه، آرژانتین و ترکیه وضعیت بهتری داشتیم!

آمارهای مربوطه در این باره حاکی از آن است که شاخص فلاکت در سال ۹۲ و پایان دولت ۸ ساله احمدی نژاد حدود ۴۳.۲ درصد بوده است. این شاخص در سال ۱۴۰۰ و پایان دولت ۸ ساله روحانی به ۴۶ درصد رسیده است.

آخرین آمارهای مربوط به سال ۱۴۰۱ نشان می دهد که شاخص فلاکت در دولت رئیسی باز هم روند افزایشی داشته و حتی گفته می شود بیشتر از دولت های قبل بوده و در سال اول این دولت به رقم ۴۹.۴ و در سال دو این دولت به ۵۵.۵ رسیده است.

اگرچه هنوز تا پایان دولت سیزدهم (اگر این دولت را هم مثل دولت اصلاحات، دولت مهر و دولت اعتدال، ۸ ساله در نظر بگیریم) زمان زیادی باقی مانده است و فعلا نمی توان دست به مقایسه جامع و کلی زد، اما کارشناسان می گویند روند عملکردی دولت سیزدهم در سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در حوزه اقتصاد، مطابق انتظارات نبوده و آمارها از افزایش شاخص فلاکت در ایران حکایت دارند.

البته ممکن است با استمرار روند مثبت مذاکرات و حصول به نتایج نهایی، در سال های آتی شاهد شدت رشد اقتصاد ایران و در نتیجه کاهش شاخص فلاکت در کشور باشیم.

گفتیم که شاخص فلاکت با رفاه جامعه نسبت عکس دارد. بنابراین بالاتر رفتن درصد شاخص آن در پایان دولت احمدی نژاد یعنی سطح رفاه مردم نسبت به قبل (دولت خاتمی) کاهش داشته و ملت وضعیت اقتصادی دشوارتری را متحمل شدند.

همچنین بر اساس این آمار سطح رفاه مردم در پایان دولت روحانی نسبت به دولت احمدی نژاد نیز کاهش داشته و روند کاهش رفاه مردم و اوضاع بد اقتصادی، استمرار یافته و به دولت رئیسی رسیده است.

در دولت رئیسی هم تا اینجای کار، سطح رفاه مردم نسبت به دولت روحانی کاهش داشته و متاسفانه این تبدیل به یک اصل نا نوشته شده که هر چه جلوتر می رویم نسبت به سال های قبل مفلوک تر می شویم و دشواری های زندگی بیشتر می شود. اگرچه برخی با تعجب می پرسند: «دوشواری؟…. دوشواری نداریم ما… خیلی هم خوبه».

نتایج تحقیقات و بررسی های صاحبنظران نشان می دهد وضعیت رو به رشد تورم، موجب روند صعودی شاخص فلاکت در سال های اخیر شده است.

یعنی آن همه شعار ها و وعده های اقتصادی دولت های مختلف، طی دهه های اخیر نه تنها عملی نشده بلکه در عمل روند معکوس داشته و رفاه اقتصادی مردم هر سال نسبت به سال قبل بدتر و وخیم تر شده است.

آمارها می گویند شاخص فلاکت ایران در هر دولت جدید بالاترین از دولت قبلی می شود و عواملی چون خروج آمریکا از برجام، تشدید فشار تحریم‌ها، سوءمدیریت های دخلی، عدم توجه به ظرفیت های بومی، تضعیف تولید داخل و…  در آن دخیل اند.

وضعیت مازندران در شاخص فلاکت در سال ۱۴۰۱

بسیار تمایل داشتیم تا شاخص فلاکت مازندران را در سال گذشته محاسبه و اعلام کنیم و مقایسه ای نیز هم با سایر استان ها و هم با سال های گذشته این استان داشته باشیم.

اما متاسفانه ابزارهای آن فراهم نبود. همانطور که گفتیم شاخص فلاکت با استفاده از دو نرخ اقتصادی(تورم و بیکاری) به دست می آید و نرخ بیکاری سال گذشته و آمار تفکیک شده استان ها را در مرکز آمار یافتیم اما عجیب آن که مرکز آمار فقط نرخ کشوری تورم را در سال گذشته اعلام نموده و از ارائه تفکیک استانی آن خود داری نموده یا حداقل هنوز منتشر نکرده است!

بنابراین ما نتوانستیم در این گزارش به وضعیت شاخص فلاکت استان ها در سال گذشته بپردازیم اما می توانیم در حالت کلی، وضعیت شاخص فلاکت کشور را اعلام نماییم که میانگین مجموع استان ها و رقم حدودی آن است.

بانک مرکزی اعلام کرد: شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در اسفندماه ۱۴۰۱ به عدد ۷۹۴.۳ رسید که نسبت به ماه قبل ۶.۶ درصد افزایش یافت. نرخ تورم در دوازده ماه منتهی به اسفند ماه ۱۴۰۱ نسبت به دوازده ماه منتهی به اسفند ماه ۱۴۰۰ معادل ۴۶.۵ درصد است.

بنابراین همانطور که در سطور بالاتر گفتیم شاخص فلاکت ایران در سال ۱۴۰۱ رقم ۵۵.۵ بوده و نسبت به سال های قبل روند افزایشی داشته است. بالطبع انتظار می رود در استان ها نیز چنین باشد.

البته ممکن است در مازندران که بر اساس اظهارات مسئولان ارشد این استان رشد اقتصادی حدود ۵ درصدی را در سال گذشته شاهد بودیم قدری رقم پایین تر باشد. اما چون آمار تفکیک شده نرخ تورم استان ها را فعلا در دسترس نداریم از اعلام رقم آن معذوریم.

ولی می توانیم به شاخص فلاکت مازندران در سال ۱۴۰۰ و مقایسه آن با سایر استان ها بپردازیم.

وضعیت مازندران در شاخص فلاکت در سال ۱۴۰۰

بر اساس نرخ تورم و نرخ بیکاری اعلام شده مرکز آمار ایران، شاخص فلاکت استان مازندران در سال ۱۴۰۰ با ۵۲ درصد بالاتر از استان های گیلان و گلستان با ۵۰ درصد بوده و مازنی ها وضعیت اقتصادی نامناسب تری را نسبت به دو همسایه خود تجربه کرده بودند.

طبق این آمار، علاوه بر سمنان، گیلان و گلستان، شاخص فلاکت استان هایی چون تهران، سیستان و بلوچستان، همدان، خراسان رضوی، فارس، خراسان جنوبی، قزوین، مرکزی، اصفهان، بوشهر، یزد و خوزستان پایین تر از مازندران بوده و وضعیت بهتری داشته اند.

مازندران در کنار استان هایی چون کرمان، خراسان شمالی، زنجان و آذربایجان شرقی در وضعیت نارنجی قرار داشته و استان هایی چون البرز، ایلام، هرمزگان چهارمحال و بختیاری، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، لرستان، کردستان و آذربایجان غربی پس از مازندران و در وضعیت قرمز جدول فلاکت قرار گرفته بودند!

حرف آخر

بر اساس آمارهای اعلام شده توسط مسئولان ارشد مازندران در سال ۱۴۰۱ رشد اقتصادی حدود ۵ درصدی را شاهد بودیم به تبع آن اشتغال استان بیشتر و تورم استان کمتر شده و این یعنی ما در سال گذشته روند بهتری داشتیم و از وضعیت نارنجی خارج شدیم.

اگرچه کاهش احتمالی شاخص فلاکت مازندران با روند افزایشی این شاخص در کشور همخوانی ندارد اما بارها دیده شد برخی استان ها در شاخص هایی با اقدامات و عملکردی بجا و مطلوب بر خلاف دیگر استان ها روند بهبودی و رشد را طی کردند و این ممکن و قابل دسترس است.

به هر حال، روند خوبی در اقتصاد مازندران شکل گرفته و قطار توسعه آن در حال حرکت است از اینرو انتظار می رود مسئولان مازندران به ویژه دستگاه های اقتصادی استان، توجه جدی به این شاخص که برایند نرخ بیکاری و نرخ تورم است، داشته باشند.

واقعا هم سزاوار نیست مازندران در سال ۱۴۰۰ با این همه منابع و ظرفیت های بی شمار در جمع استان های نارنجی کشور و جزو ۱۰ استان با درصد فلاکت بالا قرار گیرد.

مطمئنا لازمه خروج از این وضعیت و بهبود اوضاع، توجه به اشتغال و کنترل تورم است. امیدواریم در سال ها و دهه های آینده، مازندران را در رده استان های پایین از نظر شاخص فلاکت ببینیم و مردم این استان سطح رفان بالاتری را تجربه کنند.