شالیزارهای مازندران آب می روند؟ / نگذاریم کم آبی عادت شود!

باران شمال/مجتبی شیرازی: در چشم بر هم زدنی بهار از راه رسید و اینک در فصل کشت و کار قرار داریم. رفته رفته به روزهای کشت شالی (سنتی و مکانیزه) نزدیک می شویم.

اگرچه ممکن است امسال با توجه به شرایط جوی و آب و هوایی، عملیات کشت و کار شالیزاری دوسه هفته ای زودتر از سال‌های قبل شروع شود، اما باید به منابع آبی و فرایند تولید به صورت ویژه متمرکز شد.

از آنجا که میزان سطح کشت برنج استان، رقم بزرگ ۲۱۵ هزار هکتار است با توجه به خشکسالی های اخیر و کاهش بارندگی ها، احتمال بروز تنش آبی در برخی مناطق استان از جمله مرکز وجود دارد. به ویژه آن که در سال گذشته حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب با کسری آب روبرو بودیم.

محسوس است که وضعیت بارندگی استان در سال های اخیر بسیار ضعیف تر شده و به طور جدی کشاورزی و باغداری استان را تهدید می کند‌.

به گونه ای که حدود یکصد هزار هکتار از شالیزارهای مازندران به دلیل بارندگی کم و خشکسالی دچار تنش شدند و در تامین آب شرب مردم استان نیز مشکلاتی جدی وجود دارد. بنابراین علنا می توان گفت زیرساخت‌های آبی مازندران جوابگوی نیازهای شرب و کشاورزی استان نیست.

متاسفانه اکثر بارندگی های استان هم در پاییز و زمستان رخ می دهد که چندان به آب نیاز نیست و در موضوع ذخیره سازی آب هم که کلا مشکل داریم و با ده، دوازده درصد جزو استان های ضعیف در جمع آوری آب های سطحی هستیم.

طبیعی است که بر اثر کاهش بارندگی ها، سدهای استان نیز در وضعیت نامناسبی از لحاظ میزان ذخیره آب به سر می برند و حتی حجم آب ذخیره شده شان در وضعیت حاد و بحرانی قرار بگیرد.

به نظر می رسد در یکی دو سال اخیر، بدترین خشکسالی مازندران را در نیم قرن اخیر شاهد بودیم و کاهش بارندگی‌ها و افزایش میانگین دمای هوا سبب شده که بسیاری از شاخص‌های مربوط به منابع آبی مازندران با کاهش مواجه شوند.

مسائل اینچنینی در کاشت، داشت و برداشت موجب شده که بعضا گروهی از کشاورزان و برنجکاران دلسرد شده و دست از فعالیت های مربوطه بکشند. فروش اراضی، تغییر کاربری و مواردی از این دست از جمله تاثیرات منفی کم توجهی به مسائل کشاورزان به ویژه برنجکاران است.

واقعا شنیدن چنین خبرهایی برای استانی که قطب کشاورزی و تولید کننده برتر برنج در کشور است زیبنده نیست و حتی بسیار نگران کننده می شود زمانی که بفهمیم برخی از این مسائل مثل فروش محصولات تا سالیان دراز پابرجا هستند و گویا قرار نیست مرتفع شوند.

اگرچه دولت های مختلف هر ساله از برنامه های حمایتی خود برای تولید کنندگان و کشاورزان می گویند اما در عمل در حد انتظار ظاهر نمی شوند و آن ها را به حال خود رها می کنند.

تکیه بی رویه بر واردات محصولات مختلف و عدم حمایت کافی از تولیدکنندگان رفته رفته تولید کشور را در مراحل خطرناکی قرار داده که اگر فورا چاره نشود و راه حلی عاجل و مفید اتخاذ نگردد، عواقب خطرناکی در پی خواهد داشت.

حالا اگر به موارد ذکر شده بحران کم آبی نقاط مختلف استان را هم اضافه کنیم اوضاع نابسامانتر می شود. واقعا دردناک است استانی که بیشترین بارندگی ها را دارد فقط  قادر به جمع آوری ۱۰ درصد آب های سطحی است و از این جهت جزو ضعیف ترین استان های کشور محسوب می شود.

از سویی دیگر کماکان ماجراها و حواشی هر ساله ی واردات بی رویه برنج با کمی شدت و ضعف در حال تکرار شدن هستند. ماجراهایی که دیگر به آن ها عادت کرده ایم و حتی جزئیات شان را از بر هستیم.

متاسفانه این کم رغبتی ها و کاهش کشت برنج موجب افزایش واردات برنج می شود. به عنوان مثال بر اساس آمارها، طی یکی دوسال گذشته بیش از یک و نیم میلیون تن برنج خارجی واردات شده است، این درحالی که نیم میلیون تن برنج پرمحصول کشاورزان در انبارها مانده است.

آمارها می گویند سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون و ۵۰ هزار تن برنج سفید برابر با ۴۲ درصد نیاز برنج کشور در مازندران تولید می شود. از اینرو دولت سیزدهم توجه ویژه به مازندران دارد و تاکنون هم اقدامات مناسبی صورت پذیرفت.

اما اکنون معضل اصلی برنجکاران، کم آبی است و نیاز است متولیان امر فکری عاجل برای این مهم در نظر گیرند. این مساله باید به صورت بنیادین و زیرساختی مرتفع گردد نه اقدامات موقتی.

بنابراین نیاز است با لحاظ کردن برنامه ای مدون و کارشناسی شده توسط متولیان و دست اندرکاران دستگاه های مرتبط، تمهیداتی فراهم گردد تا معضل کم آبی و بی آبی کشاورزان استان به صورت اصولی و دائمی حل شده و بیش از این به این بخش آسیب وارد نگردد.

امیدواریم با همت استاندار ساعی مازندران، رئیس فعال جهاد کشاورزی استان و سایر دست اندرکاران شاهد بهبود منابع آبی مورد نیاز کشاورزی باشیم. از اینرو رسانه کرانه این آمادگی را دارد که نظرات، پیشنهادات و دیدگاه های صاحب نظران و کارشناسان این حوزه را منتشر کند و با متولیان امر در میان بگذارد تا به نتایج مطلوب منجر گردد ان شاء الله.